Iranian islamic student organizations before and after 1979-lobby-lobbies

لابي "علمي" جمهوری اسلامی در برونمرز
گفتگو با حجت الله ‌ايوبى، رايزن فرهنگى جمهوری اسلامی در فرانسه

پيش نوشت: يكی از پوسترهای انجمن دانشجويان اسلامی در آمريكا و كانادا پيش از قادسيّه ی دوم.


از زمانى که کشورهاى جهان سوم دانشجويان خود را براى ارتقاى تحصيلى و آموزش تحصيلات تکميلى به کشورهاى غربى مى‌فرستادند، با معضل غرب‌زدگى و تحت تاثير قرارگرفتن و منفعل‌بودن اين دانشجويان در مقابل فرهنگ غربى مواجه بوده‌اند. کشور ما نيز از اين آسيب مصون نبوده و هميشه با اين معضل درگير بوده است.

در همين راستا و جهت مصون ماندن از اين آسيب، تقريبا حدود ٤٠ سال پيش انجمن‌هاى اسلامى دانشجويان در اروپا توسط شهيد آيت‌الله بهشتى در هامبورگ و برخى شهرهاى ديگر که دانشجويان ايرانى مشغول تحصيل بودند، تاسيس گرديد. فعاليت‌هاى انجمن اسلامى در دو برهه زماني، قبل و بعد از انقلاب تقسيم مى‌گردد. قبل از انقلاب اسلامي، اتحاديه انجمن‌هاى اسلامى دانشجويان در اروپا وظيفه رساندن پيام اعتراضات و انقلاب مردم ايران به جهانيان و همچنين دفاع از محرومان و مستضعفان و دفاع از افکار و انديشه‌هاى حضرت امام (ره) را برعهده داشت. ولى بعد از پيروزى انقلاب اسلامي، انجمن تغيير کارکرد داد و مشغول دفاع از ارزش‌هاى اسلامى و صدور انديشه‌هاى انقلاب اسلامى به جهان غرب و همچنين مدافع منافع جمهورى اسلامى در غرب بوده است.پيرامون همين موضوع با آقاى دکتر حجت الله‌ايوبى رايزن فرهنگى ايران در فرانسه، رئيس سابق دانشکده علوم سياسى دانشگاه امام صادق(ع) و عضو سابق اتحاديه انجمن‌هاى اسلامى در اروپا گفتگويى ترتيب داديم تا توضيحات و تحليل‌هاى ايشان را بشنويم. در ذيل متن مصاحبه با ايشان را ملاحظه مى‌کنيد.

---به طور مختصر در مورد اهداف، عملکرد و خود انجمن اسلامى دانشجويان در اروپا توضيحاتى بفرماييد.

اتحاديه انجمن‌هاى اسلامى دانشجويان چهل سال پيش توسط معمار اصلى اين بنا يعنى شهيد آيت‌الله دکتر بهشتى تاسيس گرديد. اگر دوران فعاليت اتحاديه انجمن را بخواهيم بررسى کنيم، به دو دوره قبل و بعد از انقلاب برخورد خواهيم کرد که تبعا براى هر دوره‌اى اهداف متفاوتى ترسيم مى‌گردد.

در دوران قبل از انقلاب اتحاديه مسئول رساندن پيام مردم ايران را در دفاع از محرومان و مستضعفان، دفاع از افکار و انديشه‌هاى حضرت امام (ره) و مخالفت با شاه بوده است. در حقيقت اتحاديه پرچمدارى مبارزه مسلمانان و پيروان امام (ره) را در خارج از کشور برعهده داشت [کسانى که قبل از انقلاب در خارج کشور حضور داشته و تحصيل مى‌کردند، اذعان دارند که هيچ تشکلى با چنين اهدافى و توانى در خارج کشور وجود نداشته است] حتى در ايام اقامت امام (ره) در فرانسه هم توجه کنيم، مى‌بينيم که تمام زندگى امام، مصاحبه‌ها و بيشتر کارهايى را که براى اداره حضور امام (ره) در حدود ٤ ماه در فرانسه صورت گرفته است، توسط اتحاديه انجمن‌هاى اسلامى دانشجويان در اروپا بوده است.

بعد از انقلاب اسلامى اتحاديه وارد مرحله جديدى شد و به قطع مى‌توان ادعا کرد که مهمترين، موثرترين و تنهاترين تشکيلات دانشجويى خارج از کشور بوده است که معتقد به انقلاب اسلامي، افکار امام (ره) و حافظ منافع جمهورى اسلامى مى‌باشد و تقريبا در اکثر شهرها و دانشگاه‌هاى مهم اروپا حضور فعال دارد.

بعد از انقلاب اسلامى اتحاديه دچار فراز و فرودهايى گرديد. وقتى بنده جزو مسئولين اتحاديه در اروپا بودم، حدود ٨٠ انجمن اسلامى داشتيم که گاهى تعدادشان بيشتر يا کمتر مى‌شد. ولى اين انجمن‌ها همواره وجود داشتند و علاوه بر دفاع از انقلاب اسلامى وظيفه جمع‌کردن نيروهاى معتقد به انقلاب اسلامى و افکار امام (ره) را بر عهده داشتند، همچنين اتحاديه به عنوان محوريت همه نيروهاى معتقد به انقلاب، محلى جهت حفظ بچه‌هاى دانشجو و خانواده‌هايشان بوده است.

دانشجويان انجمن‌هاى اسلامى تلاش مى‌کنند تا فراتر از جناح‌بندى‌هاى داخل کشور فکر کنند، چون ما در خارج از کشور منافع، پيام‌ها و حرفهاى مشترکى داريم. بنابراين اتحاديه به عنوان حلقه وصل بين همه کسانى است که مى‌خواهند خودشان و بچه‌هايشان با اينکه در بلاد کفر هستند، در يک محيط اسلامى تنفس کنند و در اين حال هم هرجا که ضرورت ايجاب کند و احساس کنند که ارزش‌هاى انقلاب و اسلام در خطر است به طور فعال وارد عرصه مى‌شوند. اگر بعد از انقلاب شما نگاه کنيد مى‌بينيد زمانى که ما شاهد تنش‌هايى در داخل کشور بوديم و احساس مى‌کرديم که افکار امام راحل به خطر مى‌افتد، اتحاديه با شدت و قدرت وارد عرصه سياست‌هاى داخلى شده است.

---لطفا در مورد فعاليت‌هاى حال حاضر اتحاديه در زمينه فرهنگى به طور مختصر توضيح بفرماييد.

فعاليت‌هايى که اکنون داريم شامل يک دوره فعالى در اتحاديه است. يعنى ما در شهرهاى مختلف و در کشورى که خود بنده رايزن هستم در بيشتر شهرهايى که تعداد بالاتر از ٧ يا ٨ خانواده و دانشجوى ايرانى هستند، انجمن‌هاى اسلامى تشکيل داده‌ايم.

يکى از برکات انقلاب اسلامى اين است که در هر نقطه دنيا فعال است. ما کمتر فارغ‌التحصيلى را داريم که با اين مجموعه‌ها ارتباط داشته باشند و بعد از اتمام تحصيلات به ايران باز نگردند. يکى از اهداف اتحاديه اين است که دانشجويان نخبه از کشور خارج نشوند و همواره کشور با نخبگان در ارتباط باشد و نشست‌هاى دائمى که به ظاهر خيلى هم هزينه‌بر به نظر مى‌رسد. ولى همين جلسات، ارتباطات، ملاقاتها و بازديدهايى که انجمن‌هاى اسلامى بانى آن مى‌باشند اين فايده را دارد که هرکجا انجمن‌ اسلامى وجود دارد فعال مى‌باشد و بورسيه‌هاى ايرانى حتى دانشجويان غيربورسيه‌اى ارتباطشان با ميهن اسلامى قطع نشده و در آنجا نيز تعداد دانشجويانى که ماندگار شده‌اند و قصد بازگشت را نداشته باشند بسيار کم هستند.

اين ارتباط خيلى بزرگى است که ما از آن غافل هستيم. همچنين انجمن‌هاى اسلامى برنامه‌هايى همچون برنامه‌هاى علمي، سمينار، جلسه و برنامه‌هاى فرهنگى را نيز برگزار مى‌کنند. به عنوان مثال مى‌توان گفت در کشور فرانسه که بنده رايزن‌ فرهنگى هستم و مسئول انجمن‌ها بوده‌ام و بچه‌هاى دانشجو نيز به دليل اينکه بنده معلم نيز مى‌باشم، ارتباط خوبى با هم برقرار کرده‌ايم و هر سال چندين برنامه هاى فرهنگى مختلفى را به کمک دانشجويان در شهرهاى مختلف برگزار مى‌کنم. همچون نمايشگاه‌هاى مختلف، برنامه‌هاى عاشورا و برنامه‌هاى نوروز که هر سال همزمان در شهرهاى مختلف اجرا مى‌کنيم، به اين صورت که بچه‌هاى انجمن به شهرهاى مختلف مى‌روند و در سالن‌هايى که شهرداريها در اختيار ما مى‌گذارند اين مراسم‌ها و اينگونه برنامه‌ها را برگزار مى‌کنيم.

---ارتباطتان با ساير تشکل‌هاى اسلامى و تشکل‌هاى دانشجويى که به عنوان جنبش و يک حرکت در کشورهاى اروپايى مطرح هستند، چگونه است؟

بنده به عنوان انجمنى در حال حاضر ارتباطى ندارم و عضو انجمنى نيستم ولى به عنوان يک رايزن فرهنگى با آنها ارتباط دارم و اين را مى‌دانم که چون بچه‌هاى انجمن اسلامى با هم در ارتباط هستند و در اغلب شهرهايى که اينگونه تشکل‌ها وجود دارند، يک رابطى بين جمهورى اسلامى ايران و آنها و کسانى که دوستدار انقلاب اسلامى هستند، وجود دارد.

بنده به عنوان رايزن فرهنگي، طبيعتا با تمام تشکل‌ها و نهادهاى رسمى و غيررسمى که به نوعى با ما در اهدافمان مشترک هستند و علاقه‌مند به نظام و جمهورى اسلامى مى باشند، رابطه داريم.

---الان يک نظريه‌اى مطرح است که اکثر تشکل‌هايى که وجهه مذهبي، دينى و اسلامى دارند به عنوان يک تشکل راديکال يا در سطح کلان‌تر گروه‌هاى تروريستى مطرح مى‌شوند و گاها کشورهاى غربى نيز با اعضاى اين تشکل‌ها برخورد مى‌کنند. نظرتان در مورد موقعيت انجمن در اين رابطه چيست؟

به هر حال دنياى غرب به رغم تصورى که داريم، دنياى پيچيده‌اى است و دنيايى است که همه زير نظر هستند. برخلاف تصورى که وجود دارد"هر گروهى هرکارى را بخواهد مى‌تواند آزادانه انجام دهد."

انجمن اسلامى تا آنجايى که بنده اطلاع دارم ، هيچ‌وقت به عنوان يک گروه تروريستى شناخته نشده است ولى با توجه به اينکه دولتهاى مختلف مى‌دانند اعضاى انجمن اسلامى وفاداران به جمهورى اسلامى ايران و ارزش‌هاى انقلابى هستند و به طور خواسته و ناخواسته در ارتباط و تعامل با تمام گروه‌ها، احزاب و افرادى هستند که به انقلاب اسلامى علاقه‌مندند، انجمن‌ را زيرنظر دارند و اينکه ما زيرنظر باشيم تا اينکه ما را تروريست بدانند خيلى متفاوت است.

در اوايل انقلاب اسلامى طبيعتا اتحاديه کاملا زير نظر بود و کشورهاى اروپايى بسيار نگران بودند و فضاى سخت و سنگينى به‌وجود آمده بود (يعنی انجمنهای اسلامی اين جانيان، مانند بساط كنفدراسيون، ساخته و تحت كنترل كامل سازمانهای امنيتی خود اين كشورهای غربی نبود) ولى الان من فکر مى‌کنم براى خيلى از کشورها اين موضوع جا افتاده است که بچه‌هايى اتحاديه هيچ اقدام غيرقانونى انجام نمى‌دهند و واقعا نماينده مقام معظم رهبرى جناب آقاى دکتر اژه‌اى هم در جلسات مختلف تاکيد دارند که ما در کشورهايى که هستيم به قوانين آنها احترام مى‌گذاريم و اقدامى خلاف قوانين و مقررات آنها صورت نمى‌دهيم.

بنابراين فکر مى‌کنم حساسيت الان بسيار کم است و اين به دليل سابقه فعاليت‌هاى انجمن اسلامى است که کارشان يک اقدام فرهنگى و علمى است و يک حلقه‌اى بين دانشجويان وجود دارد که يک حق طبيعى براى بچه‌ها مى‌باشد و همچنين اين حق را نيز دارند اگر در کشورى که درس مى‌خوانند و هزينه مى‌کنند و ويزاى آن کشور را نيز دارند، مثل همه ملت‌هاى ديگر دور هم جمع شدند و در اعياد و مراسم‌هايشان در کنار يکديگر باشند.

البته فشار روى اعضاى انجمن وجود دارد. بنده خبر دارم که بچه‌ها را گاه و بى‌گاه سيستم‌هاى امنيتى احضار مى‌کنند و از آنها نسبت به مسئوليتهايشان کسب اطلاع مى‌کنند. حساسيت‌هايى در مورد تردد آنها نيز وجود دارد ولى اينکه به عنوان يک گروه تروريستى به آنها نگاه شود هرگز مطرح نبوده و وجود نداشته است.

---آقاى دکتر شما چه انتظاراتى از دولت جمهورى اسلامى به عنوان يک عضو از دانشجويان انجمن اسلامى داريد و دولت از نظر معنوى چه اقداماتى را مى‌تواند صورت دهد؟

من مى‌خواهم که مسئولين نظام جمهورى اسلامى ايران و دولتمردان در سطوح مختلف از تشکل‌هاى مختلف غافل نباشند و پتانسيل بسيار بالايى که تحت عنوان اتحاديه کل دانشجويان در اروپا داريم را بررسى کنند و ببينند که جمهورى اسلامى ايران براى نمايندگى‌هاى مختلف (نمايندگى‌هاى سياسي، اقتصادي، فرهنگى و...)، اعزام، جا و مکان و حقوق چقدر هزينه مى‌کند و گاها گرفتاريها و مشکلاتى را نيز به همراه خواهند داشت ولى اينها به صورت آماده سفراى فرهنگي، اقتصادى و حتى گاهى مى‌توانم بگويم که اينها لابى‌هاى ما هستند.

لابى‌هاى علمى که بدون هيچ هزينه‌اى و چشمداشتى و با عشق و علاقه به کشورهاى ديگر مى‌روند. اگر ما نتوانيم از اين پتانسيل‌ها استفاده کنيم، نقص از ماست.

اينها دانشجويانى هستند که درس و زندگى و کار دارند، اينها بهترين سفراى فرهنگي، علمى و سياسى ما هستند. از اين پتانسيل، بايد استفاده کنيم. متاسفانه اين نگاه وجود ندارد (خيلی هم وجود دارد). تصور خيلى از مسئولين اين است که خيلى از دانشجويان که در حال کسب علم و دانش هستند پس از اتمام تحصيلات بايد به کشور برگردند و به کشور خدمت کنند.

بنده عرض مى‌کنم نه، آنها مى‌توانند در همان جا به کشور خدمت کنند. آنها مى‌توانند اساتيد برجسته را شناسايى کنند و به کشور ما وصل کنند چون در ارتباط طبيعى با آنها هستند، اينها مى‌توانند با افراد سياسى که در مناطق و شهرهايى که در آن شهرها هستند و با آنها در ارتباط هستند به عنوان پلى براى اتصال جمهورى اسلامى ايران و افرادى که مقيم آنجا هستند، باشند.

جامعه ايرانى مقيم يک جامعه مفيدى است. در بين ايرانى‌هاى مقيم اساتيد و نويسندگان بسيار بزرگى هستند که بچه‌هاى انجمن‌ها مى‌توانند آنها را جمع کنند و به سمت جمهورى اسلامى روانه کنند، شايد آنها به سراغ نهادهاى رسمي، سفارت و رايزنى ما نيايند بنابراين ما از اين پتانسيل غافل هستيم.

نمونه‌اى که مى‌توانم بيان کنم اينکه ما الان با انجمن‌ اسلامى فرانسه به يک توافق رسيده‌ايم که با همديگر يک تعامل خوبى داشته باشيم.

ما هر سال مراسم نوروز را همزمان در ١٠ يا ١٣ شهر برپا مى‌کنيم و دانشجويان با رفتن به شهرها و با درخواست از شهرداريها سالنهايى را در اختيار مى‌گيرند و خود شهرداريها نيز امکانات لازم را براى برگزارى مراسم بدون هيچ هزينه گزافى در اختيار ما مى‌گذارند.

---اتحاديه با چه مشکلاتى روبه‌رو است. در اين مورد لطفا به طور مختصر توضيح دهيد.

انجمن يکسرى مشکلات ٣٠ الی ٤٠ ساله دارد اين مشکلات همين‌طور سينه به سينه منتقل شده و هنوز پابرجا مى‌باشد. فکر مى‌کنم مشکل اصلى انجمن‌ نگاهى است که از ايران به اين تشکل وجود دارد. دولت جمهورى اسلامى ايران و نمايندگى‌هاى فرهنگي، سياسى ما شايد انجمن‌هاى اسلامى را خيلى جدى نگيرند،اما اگر به اينها توجه شود خودبه‌خود پاره‌اى از مشکلاتشان حل مى‌شود.

طبيعتا خيلى از انجمن‌هاى ما به بودجه آنچنانى نياز ندارند. بودجه بسيار مختصر و کمى که حداقل امکانات را به آنها مى‌دهد که با يکديگر در ارتباط باشند و من مى‌دانم که آنها از نظر بودجه خيلى مشکل دارند و در خيلى از شهرهاى اروپا اعضاى انجمن اسلامى جلساتشان را در پارکها، مساجد، خانه‌ها و يا رستورانهاى اسلامى برگزار مى‌کنند.

به هر حال بچه‌هاى انجمن اسلامى در خيلى از جاها دنبال مکانى براى برگزارى جلسات خود هستند. فکر مى‌کنم اگر رويکرد و روش درست باشد مشکلات بعدى به طور کلى حل خواهد شد.

---به عنوان مطلب آخر، شما چه توصيه‌اى به دانشجويانى که به خارج از کشور مى‌روند به قصد کسب علم و دانش و مخاطبين روزنامه، داريد؟

اولا به عزيزانى که عازم تحصيل به خارج از کشور هستند توصيه مى‌کنم که شماره تماس خود را در اختيار انجمن اسلامى منطقه‌اى که به آنجا سفر مى‌کنند [مانند فرانسه و انگلستان و اتحاديه که ناظر بر تمام انجمن‌ها مى‌باشد،] قرار دهند و تلفن‌هاى تماس، ايميل و سايت انجمن را داشته باشند و با آنها در تماس باشند چون که بهترين يارانشان و مشاورانشان بچه‌هاى انجمن اسلامى هستند و انجمن‌ها مى‌توانند در شروع کارشان به آنها حتى در زمينه يافتن استاد خوب براى مشاوره‌دادن و پذيرش براى رشته‌هاى مختلف کمک‌ کنند.

لذا انجمن‌هاى اسلامى را به عنوان مشاوره صنفى خود بدانند ضمن اينکه بناى کار ما وقتى در اتحاديه بوديم بر اين بود که انجمن يک جنبه صنفى داشته باشد که حتى بر جهات ديگرش برترى داشته باشد.

توصيه بنده اين است که ما فقط براى تحصيل به خارج نمى‌رويم و شما هم که براى تحصيل مى‌رويد هرگز تصور نکنيد که اگر چنانچه فرصتى را براى کارهاى انجمن بگذاريد وقت خودتان را تلف کرده‌ايد.

اينگونه نيست و اين کار نيز بخشى از آموزش، زندگى و تحصيل شما مى‌باشد.